Değirmen1. Öğüten araç ya da aygıt. 2. İçinde buğday, arpa vb. tahılların öğütüldüğü yer. Su değirmeni: derenin, nehirin üst yanından su arkları yardımıyla getirilen hacimli suyun basit bir türbin düzeneğine yönlendirilmesiyle oluşturulan değirmen tipi. bu değirmenlerde öğütülen buğday, mısır öğütüldüğü sırada genzinizi acı bir taş-mısır tadı yakar. değirmen köylüye aitse sadece sıra beklenir, para ödenmez; şahsa aitse ya bir miktar para ya da bir miktar öğütülen verilir. İlginizi çekebilir "İnsan beyni değirmen taşı gibidir" Sabahattin Gencal'ın deneme yazısı https://www.facebook.com/eyup.karkac/videos/646016862108738/ |
Değirmen ile İlgili Kavramlar ve Yapı Olarak Su Değirmenleri
Değirmen:
“1. İçinde öğütme işi yapılan yer: “Su değirmeni. Yel de ğirmeni.”
2. Kahve, buğday, nohut vb. taneleri öğüten araç veya alet.”
anlamına gelmektedir. (Türkçe Sözlük: TDK 2005, 484)
Değirmenci: 1. Değirmen işleten kimse. (Türkçe Sözlük: TDK 2005,484)
2. Değirmen sahibi. Anadolu’da “değirmenci” anlamında “hakçı” sözü
de kullanılmaktadır. (DEMİR: 2003, 153-154)
649
Değirmencilik: Değirmen işletme işi. (Türkçe Sözlük: TDK 2005, 484-
485)
Değirmenlik:
“1. Değirmende öğütülmek için ayrılmış (tahıl).
2. Bir
değirmen taşını işletecek güçte (akarsu). (Türkçe Sözlük: TDK 2005,
485)
Su Değirmeni:
Su gücü ile çalışan değirmen. (Türkçe Sözlük: TDK
2005, 1817)
http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/
Değirmen taşı dişeyicileri |
Çakıldak Kolu:
Çakıldağın yer aldığı
kol 65 cm uzunluğunda 5 cm enindedir.
Tekne direği ile şeytan teknesi arasında
enlemesine yer alır. İki ucuna sekizlik çivi
çakılır. Bu ağaca 3 tane araları 2 cm olan
3x3 cm çapında delik açılır. Buna “çakıldak
deliği” delini
Tekne:
Öğütülecek zahirenin konulduğu ambar
Değirmen Taşı:
“1. Değirmende
dönerek taneleri ezen
yuvarlak taş.
Üst Taş:
Çarkın harekete geçmesiyle ortadaki deliğe gelen tahılı un
hâline gelmesini sağlayan taş. Bu taş hareket hâlindedir. Taşın deliğine
düşen önce küçük parçalara ayrılır, sonra kenara doğru yayılan bu parçalar
incelerek un hâline dönüşür.
Üst taşın altında üst ve alt taşlar arasında bağlantıyı oluşturan “baltacık”
için yuva açılır.
Yuva:
Üst taşın altında baltacık demirinin takılması için açılan oyuk.
Buna Anadolu’nun bazı yerlerinde “baltacık yatağı” da denilmektedir.
Alt Taş:
Değirmende tahılın un durumuna gelmesinde zemin görevi
yapan sabit taş.
Ayak:
Öğütülen tahılın inceliğini ayarlayan sistemdir.
Ayak Çivisi:
Taban ağacını kaldırmak, değirmen taşını ayarlamak için
konulan çividir.
Değirmenlerde Un Konulan
Yer
Unla:
Öğütülmüş unun aktığı
veya biriktiği tahtadan yapılan yer.
Çark:
Değirmenin dönmesini
sağlayan tahtadan oluşan teker
biçimindeki sistemdir. 10x 10 cm
veya 8x10 cm ebatlarında 50 cm
uzunluğunda tahtadan “kepçe”
adı verilen unsurdan oluşur. “İğ”
ile üst taşa bağlı olan çark, üst ta şın aynı yönde dönmesini sağlar.
Ark:
Suyu değirmene götüren sistem. “Ark” ismi yanında Anadolu’nun
bazı yerlerinde ark yerine bağlak, bent, hark, su kanalı adlarının kullanıldığı
görülmektedir.
Oluk/Ana Oluk:
Suyu değirmene taşıyan sisteme denir. Ana oluk saç
veya son dönemlerde olduğu gibi betondan yapılır. Arazinin az veya çok
meyilli olmasına göre oluğun uzunluğu değişiklik göstermektedir. Oluklar,
düz bir sistemden oluşan “seğirdim oluğu” ile “oluk/ana oluk” olmak
üzere iki ayrı kısımdan oluşur